शतावरी पुराण

म्युनिकमध्ये मला कधी शतावरी मिळेल असा स्वप्नातसुद्धा विचार केला नव्हता! खरं सांगायचं झालं तर भारतात असतांना शतावरी कल्पच्या पुढे शतावरीचा विचारच केला नाही. आपल्याकडे शतावरी कल्पाचा लहानपणी बुद्धीवर्धक ते गरोदरपणात आणि बाळंतपणात उपयुक्त ते जेष्ठ वयात शक्तिवर्धक असा रंजक प्रवास आहे. लहानपणी आईने बळजबरी दुधात कल्प टाकून प्यायला लावल्याचं अजून लक्षात आहे. तरी ते कल्प बऱ्यापैकी चवदार होतं. पण शतावरीचे झाड कसे असेल असा विचार कधी केलाच नाही. आई म्हणाली ना की चांगलं असतं मग ते चांगलंच असतं; हो ना!

हे नमनाला घडाभर तेल यासाठी की मला चक्क म्युनिकमध्ये आल्यावर शतावरी खायला मिळाली. हो हो बरोबर, खायलाच मिळाली! तर, जर्मनीत एप्रिल ते जून असा "स्पार्गेल झाइट" म्हणजेच "शतावरीचा काळ" असतो. आपण महाराष्ट्रीयन लोक जसे आंब्याची चातकासारखी वाट बघतो, अगदी तशीच वाट जर्मन लोक स्पार्गेलची बघत असतात! नुसत्या काड्या खाण्यापासून ते प्रत्येक पदार्थात स्पार्गेल टाकण्यापर्यंत हे लोक वेडे आहेत. परवा स्पार्गेल टाकलेला पिझ्झा पहिला. कोणत्या तरी बर्गर हाऊसने स्पार्गेल बर्गर बनवला म्हणून जर्मन लोकांनी त्यावर टीका केली म्हणे! आता कशाला टिका करावी बरं? अरे तुम्हालाच आवडतो ना स्पार्गेल. मग केलं त्याचं बर्गर कोणी तर काय फरक पडतो! 

पांढरा स्पार्गेल अत्यंत प्रिय आहे इथे. त्याला तर इथे "White gold" किंवा "kings vegetable" किंवा "edible ivory" म्हणूनही ओळखतात! पण मला हिरवाच जास्त आवडला. ह्याच्या शेतीसाठी खास पूर्ण युरोपातून कामगार लोक जर्मनीत आणले जातात. प्रचंड प्रमाणात ह्याचे उत्पादन केले जाते कारण इथे दरडोई दिड किलो इतका आणि पूर्ण सीझनमध्ये १ लाख २५ हजार टन इतका स्पार्गेल खातात. जर्मनी हा युरोपातील सगळ्यात मोठा स्पार्गेल उत्पादक देश आहे आणि २४ जून हा दिवस सीझनचा शेवटचा दिवस असतो म्हणजे असतोच. २५ जूनला कोणी खाताना दिसलं तर काय करतात बापडे देवच जाणे! मी तर असंही ऐकलंय की हे स्पार्गेलवेडे यंटम लोक त्याची सौंदर्यस्पर्धा भरवतात म्हणे. जिथं गेलं तिथं स्पार्गेल. ट्रँका भरून नुसते स्पार्गेल! हे बघून मला लक्ष्मण देशपांडेच्या वऱ्हाडचा डायलॉग आठवलाच "कुणाचा जीव कशात तर ह्यांचा जीव च...!" असो. 

अरे कुठे नेऊन ठेवलाय आंबा आमचा! 
 
तर, शतावरीच्या छोट्या छोट्या काड्या असतात. साधारण शेवग्याच्या शेंगा असतात तश्या पण तेवढ्या मोठ्या नाही. शेवग्याच्या शेंगांसारखंच ह्याचाही शिरा काढाव्या लागतात. पांढरी शतावरी जरा कडसर लागते पण हिरवी फार आवडली मला.

जर्मन लोकांची स्पारगेलची पारंपरिक आणि अस्सल पाककृती म्हणजे; पांढऱ्या स्पार्गेलच्या शिरा काढुन, त्या कड्या थोड्या तेलावर वाफवून घ्यायच्या. २-३ बटाटे उकडून, त्याच्या चार फोडी करायच्या. एका पॅनमध्ये बटर टाकायचं, ते वितळलं की थोडे ब्रेडक्रम्स, मीठ आणि काळेमिरे पुड त्यात टाकायचे की झाला सॉस तयार. एका डिशमध्ये बटाटे, स्पार्गेल ठेवून त्यावर हा सॉस टाकायचा. ह्याबरोबर एखादी हॅमची स्लाईस असली की झालं ह्यांचं जेवण!  

मी शतावरीच्या काड्या स्वच्छ धुवून, त्याच्या व्यवस्थित शिरा काढून, तुकडे करून फक्त साजूक तुपावर थोड मीठ टाकून परतली. मस्त लोण्यासारखी चव लागते. पांढऱ्या काड्यांच्याच जास्त शिरा काढाव्या लागतात, हिरव्याला फार गरज नाही. मी तर ह्यावर चाट मसाला, लसणाचे लाल तिखट, खर्डा इत्यादी गोष्टी टाकून खाल्ले. सगळ्यांच सिझनिंगने छान लागली. एशियन लोक तेरियाकी सॉस टाकुन करतात, ते पण छान लागते. एकंदर काय तर खरंच चवदार आहे शतावरी!
 
"जैसा देस वैसा भेस" असं जरी म्हणत असले तरी प्रत्येक पदार्थाला खास भारतीय फोडणी नाही दिली तर मज्जा नाही राव! होय ना?

#spargelzeit #asparagus

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक 

वक्त वक्त की बात है

परवा आमच्या #नवटीनेजरने आमची विकेटच काढली! मला म्हणाला "आई मी माझ्या भूगोलाच्या शिक्षकांना एक विनंती केलीये; जरा विअर्ड आहे पण बघू ते काय म्हणतात ते! I hope he will understand!" 

हे ऐकुन जाम टेन्शन आलं; आधीच टीनएजर त्यांत होमस्कुलिंगने वैतागलेला! आणि हे वय म्हणजे "मला सगळ्यातलं सगळं कळतं!" ऍटिट्यूड!

मी: बापरे! काय म्हणालास त्यांना नक्की? 

नवटीनेजर: मी त्यांना एमएस टीम्सवर मेसेज टाकलाय की सध्या जो विषय भूगोलात चालू आहे तो जरा कंटाळवाणा होतोय तर मी एखादा नविन इंटरेस्टिंग विषय शोधून क्लासमध्ये त्यावर बोलू का? अर्थात तुमची परवानगी असेल तर!  कृपया परवानगी द्या. 

बाळबोधपणे शिक्षण घेतलेली मी: अरे मेरे लाल! तुझ्या आईने तरी असं कधी केलं होतं का? "कंटाळवाणा विषय" अर्रे असं म्हणतात का सरांना? यंटम! त्यांना सॉरी म्हण आधी आणि असा कोणता इंटरेस्टींग विषय आहे तुझ्याकडे? 

न: अगं आई चिल! He is very cool, you know! Just wait for his reply. मी सध्या मार्सबद्दल खूप विचार करतोय तर something related to that!

आश्चर्यचकीत मी: बाबो! पृथ्वीचा कंटाळा आलाय का तुला? 

न: पृथ्वी म्हणजे काय आता? 

भंजाळलेली मी: अबे, अ र थ...अर्थ म्हणजे पृथ्वी! (आणि ह्याची आई मराठी ब्लॉगर आहे म्हणे! )

थोड्याच वेळात #नवटीनेजर आनंदाने उड्या मारत मला सांगायला आला की त्याच्या शिक्षकांनी त्याला परवानगी दिलीये म्हणून! 

मी: अरे नक्की काय म्हणाले ते? रागावले नाही ना?

न: अजिबात नाही! he replied "heck yes buddy! what are you thinking about!" I told him the subject and he will tell me the date and time! 

त्याला म्हणाले आमच्यावेळेस मी जर माझ्या भूगोलाच्या शिक्षिकेला साधं एक वाक्य म्हणाले असते की "हे कंटाळवाणं होतंय" तर खाड्कन थोबाडीत बसली असती आणि सगळ्या वर्गासमोर पाणउतारा झाला असता तो वेगळाच. ह्या सगळ्या नंतर "वेगळा विषय शिकवा" वगैरे बोलायची प्राज्ञाच झाली नसती! आणि हे प्रकरण जर तीर्थरूपांपर्यंत पोहोचलं असतं तर मग धडगतच नसती माझी. 

पण खरोखर, इतिहासाच्या तासाला बऱ्याचवेळा वाटायचं की मॅडमना म्हणावं की कृपया नुसता धडा वाचू नका हो कंटाळा येतो. पण लगेच पीटीच्या शिक्षिकेचा चेहरा समोर यायचा आणि गप बसून ते धडावाचन ऐकून घ्यायचे! आमच्या पीटीच्या मॅडमच्या हातची थोबाडीत खाल्लेल्या पोरींचे चेहरे डोळ्यासमोर यायचे आणि डोळ्यासमोर तारे चमकायचे. धाकच इतका असायचा की त्यापुढे फार बोलायची सोया नसायची. 

हं, पण म्हणतात ना काळ बदलतो; ते अनुभवतेय! सध्या आपल्याकडे नक्की कसं वातावरण आहे माहित नाही पण इथे फरक जाणवलाच; शिक्षणातला आणि शिक्षकातला. Change is good. 

#शिक्षण_वही_सोच_नई 

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक 

सापळा

तुम्हाला जर सतत डोळ्यांसमोर सापळा दिसत असेल तर तुम्ही काय कराल? नाही म्हणजे खरं खरं सांगा हं! सकाळी झोपेतुन उठलं आणि खिडकीचे पडदे सरकवले की समोर काय तर सापळा, गॅलरीत गेलं की सापळा, खिडकीतुन बाहेर पाहिलं की सापळा! 

तुम्ही मग गोगोसारखं म्हणालच मला “ये सापळा सापळा क्या है? सापळा सापळा!“ पण आता क्राईममास्टर गोगोचे दिवस नाही राहीले म्हणा! असो, आपण आपलं अराजकीयच लिहावं! उगं कश्याला घेणं ना देणं अन फुकटचं कंदील लावणं!

तर, विषय होता की सतत सापळा दिसत असेल तर काय? त्याचं काय आहे ना, आमच्या समोरच्या इमारतीतल्या ह्या खिडकीत हा जो सापळा आहे ना तो गेल्या हॅलोवीन पासून त्याच खिडकीत विराजमान आहे! 

काय यंटमपणा आहे राव? खिडकीत काय तर म्हणे सापळा! 

हॅलोवीनला तिथल्या लेकराने त्या सापळ्याला काहीतरी विचित्र कपडे घातले होते, मग क्रिसमसमध्ये त्याच्यापुढे फुलांचा गुच्छ आला! मी आपलं शून्याच्या खालच्या तापमानात त्या सापळ्याला ते लेकरू स्वेटर कधी घालतय त्याची वाट पाहत होते पण जानेवारीमध्ये सापळा बिचारा तसाच! नंतर फेब्रुवारीमध्ये कार्निव्हलमध्ये सापळ्याला टीशर्ट मिळाला थोडे दिवस आणि परवा गुड फ्रायडेला शर्ट होता चेक्सचा! 

लेकाला म्हणाले बघ त्या मुलाचं किती प्रेम आहे त्या सापळ्यावर! तर आमचा नवटीनेजर मला म्हणाला “आई तु जास्त हॉरर आणि कॉमेडी स्टोरीज एकत्र वाचत जाऊ नकोस प्लिज, मग तू असंच बोलतेस!” 

गुड फ्रायडेला ह्यांना म्हणाले “त्या सापळ्याचा चेक्सचा शर्ट छान आहे नाही का?” तर म्हणे “तुला खरंच विश्रांतीची गरज आहे, भारतात जाऊनच ये!“

पण एक मात्र अजूनही कळलं नाहीये की हा सापळा असा आमच्याकडेच तोंड करून, ह्याच खिडकीत, बारा महिने अठरा काळ का ठेवलाय? त्यात हे झाड हे असं, हिवाळ्यात सतत अंधार असायचा, पुन्हा मला धारपांच्या कादंबऱ्या आठवायच्या. तरी बरं रात्री तिथे कुठले लाईट इफेक्ट्स नसतात नाहीतर...हातभार फा&@ म्हणजे काय असते ते कळलं असतं! “जळी स्थळी काष्ठी पाषाणी” म्हणीचा अर्थ आता कळतोय, स्वप्नातही येऊन गेला!

एक मन वाटलं मॅगी काकुंच्या खिडकीतून असा सापळा दिसला असता तर त्यांनी काय केलं असतं? जाऊदे आपल्याला काय!

पण जर आता हा सापळा त्यांनी हलवला तर मला मात्र अजिबात करमणार नाही हे मात्र नक्की! 

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक

ऑफीस ऑफीस

बापरे! आज चक्क “पुर्ण एक वर्ष” झालंय हे घरून काम करत आहेत! आम्हांला दोघांनाही आश्चर्य वाटतंय की “हे वर्ष कसं गेलं ते कळलंच नाही!” असं म्हणायला वाव आहे. म्हणजे आम्ही एकमेकांना सलग २४ तास सहन करू शकतो आणि तेही एक वर्ष वगैरे ह्याचा साक्षात्कार झालाय! चला निवृत्तीनंतरची चिंता मिटली. 

चिरंजीवांची शाळा बऱ्यापैकी ऑनलाईनच होती त्यामुळे त्यातूनही सिद्ध होतंय की सगळे एकमेकांना समजुन उमजुन २४ तास एकत्र राहु शकतात! 

बाकी काहीही असो पण ऑफीस सुरु झालं तर अजिबात करमणार नाही मला! का म्हणजे काय.. सततच्या मिटींग्ज आणि त्यातले वैताग आणणारे शब्द!

There are two things... (मला नाही म्हणत कधी, नेहमी आपलं माझी एक गोष्ट ऐकत नाहीस!)

Honestly! (बाबो, इतकं खरं बोलत असतात का?)

I will get back to you! (मला तर नेहमी, सध्या वेळ नाहीये नन्तर बोलु म्हणुन कधीच बोलत

See, this is simple! (मला तर नेहमी “सगळं कॉम्प्लिकेटेड करून ठेवतेस!”)

You are on mute, please unmute! (आणि मला, थोडावेळ तोंड बंद ठेवायला काय घेशील?) 

It should have been done! (हो बरोबर आहे!)

बरं, हा कानांवरचा अन्याय एक दिवस नाही तर अख्ख एक वर्ष सहन करायचा म्हणजे काय! आणि हो, कोणत्याही खोलीत जा, लगेच  आपल्याला बाहेर हकललंच म्हणुन समजा! त्यात दोघांचेही परवलीचे शब्द ठरलेले,”आई प्लिज माझं लेक्चर चालु आहे!“ “अगं ए जरा बाहेर जा!”

जसं काही मी ह्यांच्या लेक्चर नाहीतर मीटींग्जच्या व्हिडीओ कॉलमध्ये जाऊन ह्यांच्या टीचर आणि कलिग्जला एखादं गाणं म्हणून आणि नाचुनच दाखवणार आहे! अरे काय हिरोपंती आहे राव! 

एक मात्र आहे ज्या दिवशी ऑफीस सुरु होईल त्या दिवशी, मी ह्याना ऑफीसला वाटी लावतांना, डोळ्याला पदर म्हणजे जॅकेटची बाही (हो, ईथे थंडी खुप आहे अजुन!) लावुन अगदी मनातुन म्हणेल “बायकोकी दुवाएं लेता जा। जा तुझको तेरा ऑफीस मिले। घरकी कभी ना याद आए, ऑफीस में इतना काम मिले।” जरा जास्तच झालंय नै! पण दुसरं काही सुचतच नाहीये “वर्षपुर्ती” निमित्त, करावं तरी काय माणसानं!

तर, माझे बरेच मित्रमैत्रिणी ह्या भयंकर परिस्थितीतुन जात आहेत, मला माहिती आहे! त्यामुळे कमेंट्समध्ये तुम्हीही परवलीचे शब्द, होमऑफीस, होमस्कुलिंगच्या गमती नक्की सांगा!

रेस्क्यू ऑपरेशन

म्युनिक नावाच्या ह्या सुंदर शहरावर माझं अक्षरशः प्रेम बसलंय कारण मी बाहेर पडलेय आणि मला वेगळा काही अनुभव आला नाहीये असं क्वचितच घडतं आणि हे अनुभवही खूप काही शिकवून जातात! 

आज खूप दिवसांनी मस्त सूर्यप्रकाश होता आणि थंडीही फार नव्हती त्यामुळे म्हणलं जरा घराबाहेर पडूच! तसंही इतके दिवस असलेली अतिथंडी आणि सततच्या लॉकडाऊनचा वैताग आलाच होता म्हणा. 

तापमान दहाच्या वर गेलं आणि लख्ख सुर्यप्रकाश असला की इथल्या लोकांना त्यांची घरं ऊचलू ऊचलू फेकतात आणि मग ते कोरोनाच्या बापालाही जुमानत नाहीत. त्यामुळे अगदीच अपेक्षित असलेलं दृश्य बाहेर पडल्यावर दिसलं; प्रचंड प्रमाणात जनता आपापल्या मित्रमैत्रिणी आणि लेकराबाळांसह नदीकाठी, बागेत इत्यादी ठिकाणी फिरत होती! आम्हीही मास्क लावुन नदीकिनारी चक्कर टाकायला गेलो. 

आज मस्त “जाडोंकी नर्म धूप” होती आणि तीच धूप खात आम्ही गर्दी टाळून पुलावर ऊभे होतो तेव्हढ्यात खालच्या लोकांनी “ओह" असा मोठ्ठा आवाज केला म्हणुन आम्ही सगळे लोक ज्या दिशेला पाहत होते तिकडे पाहिलं तर एक दादा नदीपात्रातल्या छोट्या बेटावर पडला होता बहुतेक! 

तो वरून, कसा पडला हे कळायला काही मार्ग नव्हता पण त्याच्या पायाला जोरदार लागलं होतं हे नक्की कारण बिचारा एकाच पायावर उभा होता. आता लागलं आहे तर खाली बसावं ना त्याने पण नाही; महाशयांनी चैतन्यकांडी शिलगावली, आम्ही थक्क! 

तोवर त्याच्या मित्राने इमर्जंसीला फोन केला आणि पुढच्या पाच मिनिटात सायरनच्या आवाजात पाच सहा अग्निशामक दलाच्या गाड्या तिथे दाखल झाल्या. आता त्या दादाला पाय दुखावल्यामुळे काही सुचत नसावं बहुतेक कारण तो तिथेच आडवा झाला होता. 

आता अग्निशामक दलाचे लोक त्या जागेचा अंदाज घेत होते आणि डॉक्टरला त्या दादापर्यंत कसं पोहोचवता येईल ते बघत होते कारण ती जागा नदीपात्रात असल्यामुळे त्यांना थोडं अवघड जात होतं. शिडी आणुन पटापट ५-६ लोक दादाजवळ पोहोचले आणि आमच्यासहित सगळ्या लोकांचा टांगणीला लागलेला जीव थोडा खाली आला. 

तोवर पोलीस आणि ऍम्ब्युलन्स पण पुलावर पोहोचले होते. आता उत्सुकता होती की हे लोक त्या अवघड जागेवरून त्या दादाला वर कसं घेणार त्याची. पण पोलिसमामानी, पुलावर उभ्या असलेल्या आमच्यासारख्या लोकांना तिथुन पिटाळायला सुरुवात केली कारण एक मोठी क्रेन असलेली गाडी त्यांना तिथे लावायची होती. 

मग काय, मी पळत पळत खाली नदीकिनारी पोहोचले सुद्धा; दादाचं रेस्क्यु ऑपरेशन पुर्ण बघायचं होतं ना! मी पाहिलं तेव्हा डॉक्टर दादावर प्रथमोपचार करत होते. एकजण सलाईन धरून होता, दुसरी त्याच्या पायावर उपचार करत होती, अजून बाकीचे दोघे तिला मदत करत होते आणि अजून दोघे तिघे दादासाठी स्ट्रेचर तयार करत होते. 

तेवढ्यात आकाशात घरघर ऐकु आली; मला वाटलं ह्यांनी काय एअर ऍम्ब्युलन्स बोलावली की काय! पण नाही, ते छोटं विमान होतं!

दादाला स्टेबल केल्यावर सगळ्यांनी अत्यंत हुशारीने त्याला स्ट्रेचरवर ठेवलं तोपर्यंत क्रेनवाले काका क्रेन घेऊन वर उभेच होते. मग त्या लोकांनी क्रेनला लावलेली दोरी दादाच्या स्ट्रेचरला जोडली. त्यानंतर अगदी शांतपणे आणि सूत्रबद्ध पद्धतीने क्रेनची दोरी हळुहळू वर जायला लागली! 

हे सगळं चालु असताना एकजण तिथे उपचारादरम्यान झालेला कचरा गोळा करत होता; मी तर हातच जोडले त्यावेळी! हे सगळं  शिस्तबद्धपणे चाललेलं काम, आम्ही आणि नदीकिनाऱ्यावर असलेले लोक डोळ्याची पापणीही न लवता पाहत होतो. शेवटी एकदम शांतपणे दादाची स्ट्रेचर पुलाच्या कठड्याजवळ पोहोचली आणि वर असलेल्या अग्निशामक दलाच्या लोकांच्या हातात तो पोहोचताच, आम्ही आणि बाकीचे सगळे जे प्राण कंठाशी आणुन हे सगळं बघत होतो, त्या सगळ्या लोकांनी टाळ्यांच्या कडकडाटासह शिट्टया वाजवायला सुरुवात केली!

तर, ह्या सगळ्या गदारोळात पुलावर नक्की दहा गाड्या आलेल्या होत्या, २ पोलिसगाड्या, ६ अग्निशामक दलाच्या आणि २ अजुन कुठल्या तरी. ह्या रेस्क्यु ऑपरेशनसाठी त्यांनी वाहतुक अडवुन ठेवलेली होती तरीही लोक कोणत्याही प्रकारचा आततायीपणा म्हणजेच सतत हॉर्न वाजवणे वगैरे न करता गाड्या घेऊन ऊभे होते! 

दादाला घेऊन ऍम्ब्युलन्स निघुन गेल्यावर, पुढच्या पाचच मिनिटात पुलावरची वाहतुक सुरळीत झाली आणि आम्ही आमच्या मार्गाला लागलो! 

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक   

चैतन्यकांडी

आज ट्रेनमध्ये दोन सौंदर्यवत्या दिसल्या! मास्क लावलेले असुनही त्या दोघींच्या डोळ्यांवर थापलेला मेकअप पाहुन आपल्याकडच्या जुन्या सिनेमातील नायिकांचा मेकअप आठवला! बटबटीत, डोळ्यांच्या वर काळं कुळकुळीत दिसणारं,डोळ्यांपासून निघुन पार डोक्यात गेलेलं लायनरचं टोक! मला त्या दोघींची लिपिस्टिक कशी असेल ह्याची उत्सुकता लागुन राहिली. लेडीजबायकाचं असंच असतं, घेणं ना देणं अन फुकटचं कंदील लावणं! 

तर त्या दोघी साधारण विशीतल्या असतील! माझं अचानक त्या दोघींच्या हाताकडे लक्ष गेलं आणि मी मी डोळे विस्फारले! एकीने हळुचकन पर्समधून एक चौकोनी कागद काढला, मग दुसरीने तिचं अनुकरण केलं. मग पहिलीने तंबाखूची पुडी काढली आणि त्या पुडीतुन स्वतःच्या हातातल्या कागदावर आणि मैत्रिणीच्या हातावरच्या कागदावर थोडी तंबाखु टाकली. पहिली ताई मैत्रिणीला छानपैकी कृती समजावून सांगत सांगत चैतन्यकांडी वळायला लागली; चैतन्यकांडी म्हणजे बिडी हो. मैत्रीणही अगदी मन लावुन त्या ताईचं ऐकत ऐकत बिडी कशी झकास वळता येईल ते बघत होती! 

मग पहिल्या ताईने इकडेतिकडे बघुन, कोणी बघत नाहीये ना वगैरे बघुन, तोंडावरचा मास्क हळुच खाली करून, कागदाच्या एका बाजूला जीभ फिरवून, वळलेली बिडी व्यवस्थित चिकटवली. मैत्रिणीची बिडी नीट जमत नसल्यामुळे ताईने तिला बिडी वळायला मदत केली. अश्या रितीने मला जर्मन बिडी वळण्याचा धडा विनामुल्य मिळाला! ताई जितक्या पोटतिडकीने मैत्रिणीला बिडी कशी वळतात हे कृतीसहीत शिकवत होती ते पाहुन मला माझ्या मैत्रिणींची फार आठवण आली! नाही नाही, आम्ही बीड्या वळत नव्हतो, ते मैत्रीणप्रेम वगैरे!

मला लगेच कळलं की अरेच्या ह्या सौंदर्यवत्या तर पुढच्याच स्टेशनला उतरतील! मला कसं कळलं म्हणताय, सोपं आहे! इथल्या ट्रेन्समधे कोणी बिडी वळायला घेतली तर ते २ स्टेशन्सनंतर उतरणार हे मला गेल्या पाच वर्षात पक्क कळुन चुकलंय!

मी ज्या स्टेशनला उतरले तिथेच त्या दोघी पण उतरल्या! आता मला वाटलं की ह्या नक्की विरुद्ध बाजुला जातील, पण नाही; मी ज्या सरकत्या जिन्याने.. एस्कलेटर हो, वर निघाले, त्या सुद्धा तिकडेच आल्या! 

बस्स... अब सिर्फ और एक सरकता जिना... तेच ते एस्केलेटर आणि लगेच धुरांडं सुरु, मला हे बिड्या वळणाऱ्यांचं माहित झालंय! दुसऱ्या सरकत्या जिन्याने आम्ही जमिनीवर पोहोचतो न पोहोचतो तोच दोघींनी बिड्या शिलगावल्या आणि जोरदार कश मारले आणि मला त्यांची लिपिस्टिक दिसली म्हणुन हायसं वाटलं! काळी होती! 

अहाहा, ती मैत्री पाहुन माझं मन भूतकाळात अगदी ३०-३५ वर्षे मागे गेलं! लहानपणी गावाकडे गेल्यावर माझ्या आज्जीच्या मैत्रिणी आल्या की अश्याच तंबाखु मळत मळत त्यांच्या गप्पा रंगायच्या! 

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक 

युरोपिअन पदार्थ आणि मी

सध्या कोरोनाकृपेकरून चिरंजिवांची शाळा ऑनलाईन असल्यामुळे, शाळेतून चक्क वेगवेगळे पदार्थ करायला सामान पाठवत आहेत! जेवणाचे पैसे परत न करता त्यांनी हा पर्याय शोधलाय. भाज्या, फळे, तांदुळ, पास्ता, दही, बटर इत्यादी गोष्टी असतात. 

दर आठवड्यात करायच्या युरोपिअन आणि जर्मन पदार्थांची कृती शाळेच्या पोर्टलवर असते आणि त्यासाठी लागणारी एक ना एक जिन्नस शाळेच्याच ट्रान्सपोर्टने प्रत्यके विद्यार्थ्याच्या घरी पोहोचती केली जाते! सगळे बसचालक जेष्ठ नागरीक आहेत. काल जे काका हे सामान घेऊन आले होते त्यांना पाहुन तर वाटलं की नक्की पंचाहत्तरीचे असतील. 

खरंतर ही संकल्पना फार आवडलीये आम्हाला कारण शाळेच्या ट्रान्सपोर्ट स्टाफला पण काम मिळतंय आणि कुकींग स्टाफला पण! आपल्यामुळे ह्या भयंकर #कोरोना परिस्थितीत कोणाला तरी थोडीशी का होईना मदत होतेय याचा आनंद वाटतोय! 

असे काही एक एक युरोपिअन पदार्थ आणि कृती असते की ज्यांची नावं सुद्धा आपण जन्मात ऐकलेली नसतात, तर ते पदार्थ करण्याचा आणि खाण्याचा प्रश्नच येत नाही! त्यामुळे जे काही सामान येतं त्यात मी भारतीयच पदार्थ करते बऱ्याचदा. पण कृती वाचुन जर वाटलं की हा पदार्थ आपण आणि घरातले खाऊ शकतो तरच तो युरोपिअन पदार्थ करते. पास्ता आता छानच जमायला लागलाय! 

तशी कृती फार अवघड नसते पण आपल्याला एखाद्या पदार्थाची चव आधी माहितीच नसेल तर आपण उगीच संभ्रमात असतो. त्यात ईथल्या बऱ्याच पदार्थांमध्ये दूध आणि मीठ एकत्र वापरायला सांगतात जे मला अजिबातच पटत नाही. असो. 

एकदा तर कोको पावडर मिश्रित रवा आला होता आणि म्हणे पॉरिज करा ह्याची. त्या रव्याची चॉकलेट खीर भन्नाट झाली होती. एकदा इतक्या मोठ्या मोठ्या सिमला मिरच्या आल्या होत्या की आठवडाभर रोज त्याचं काही ना काही करत होते. 

भाज्या तर इतक्या मोठ्या असतात की संपता संपत नाहीत. अक्षरशः एका मोठ्या बटाट्याची भाजी आम्ही तिघे सकाळ संध्याकाळच्या जेवणात खाऊनही संपत नाही. मग काय उचलली भाजी आणि घातली थालीपिठात! हाय काय अन नाय काय! भाज्या संपवण्याचा एकमेव मार्ग! 

कालच्या सामानात भलं मोठ्ठ बीट आलं होतं! एवढ्या मोठ्या बीटाची कोशिंबीर मला एकटीलाच आठवडाभर खावी लागली असती म्हणुन केला त्याचा हलवा. काही पदार्थ दिसायलाच इतके आकर्षक असतात की पटकन एक घास तोंडात टाकावा वाटतो, हा हलवा अगदी तसाच झालाय. 

दुसरं म्हणजे दोन मोठ्ठे लीक, २ भलेमोठे बटाटे सुद्धा आले आहेत! त्यातल्या फक्त अर्धा बटाटा आणि चतकोर लिकचं सुप आम्हाला पुरलं! लीक नामक भाजी ईथे आल्यावरच पाहिली! कांद्याच्या पातीचा फार मोठ्ठा भाऊ म्हणजे लीक, पण चव पातीएवढी उग्र नसते. सूप चांगलं झालं होतं. 

असे एक एक पदार्थ केले की एकमन वाटतं की जरा चव म्हणुन मॅगी काकुंना देऊनच यावा एखादा पदार्थ, पण मग लगेच विचार येतो की उगीच हात दाखवुन अवलक्षण कशाला! नाही का! म्युनिकमध्ये आधीच घर मिळायची मारामार आहे, मी दिलेला पदार्थ खाऊन काकुंनी घरच सोडायला लावलं तर कुठे जाणार!

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक

ना मैने सिग्नल देखा ना तुने सिग्नल देखा

 तो: हॅलो काय चाललंय?

ती: बाहेर आहे, काय झालं?

तो: अगं तू सिग्नलवर आहेस का?

ती: नाही. का रे?

तो: का म्हणजे काय? सिग्नलवर ये ना! मी पण आहे आता!

ती: मी कशाला येऊ आत्ता सिग्नलवर? 

तो: कशाला म्हणजे काय? सगळेच येत आहेत! 

ती: सगळे आले म्हणुन मी कशाला येऊ? 

तो: अगं बाई तुला तुझ्या प्रायव्हसीची काही काळजी आहे की नाही!

ती: ए, बाई कोणाला म्हणतो रे,हं! मुलगी आहे मी मु ल गी! समजलं ना! 

तो: बरं बाई, मुलगी तर मुलगी!

ती: बाई नाही मुलगी म्हणाले ना मी!

तो: (ईथे परिस्थिती काय आहे आणि ही बाई डोकं खातेय!) अगं माझी मुलगी.. म्हणजे अगं माझी राणी, मी काय बोलतोय आणि तुझं काय तिसरंच चाललंय! 

ती: बाई कशाला म्हणतोस मग!

तो: बरं नाही म्हणत. तु एकदाची सिग्नलवर ये म्हणजे झालं! 

ती: मी तुला आधीच सांगितलं की मला नाही यायचं सिग्नलवर! आधीच गर्दीने वैतागले आहे मी!

तो: पण मी आहे ना! आणि आता सगळेच येत आहेत म्हणल्यावर गर्दी होणारच ना! गर्दीचं सोड, प्रायव्हसीचं बघ जरा!

ती: तू काय डोक्यावर पडला आहेस का? सिग्नलवर प्रायव्हसी म्हणे! 

तो: काय फालतुपणा लावला आहेस ग! मी नीट सांगतोय की सिग्नलवर ये तर डोक्यावर पडलाय म्हणे! 

ती: मी फालतू! बरं! मला बोलायचंच नाहीये ना तुझ्याशी! 

तो: मी तुला नीट समजावून सांगतोय तर तु ऐकशील तर ना! मी आहे सिग्नलवर, तुला यायचं तर ये नाहीतर राहुदे. तुला तुझ्या डेटाची काळजीच नाहीये तर मी तरी काय करणार! 

ती: डेटा कशाचा डोंबल्याचा! आधीच ट्रॅफिकमध्ये वाट लागलीये आणि म्हणे सिग्नलवर ये! म्हणजे तिथे येऊन अजून अर्धा तास ट्रॅफिकमध्ये अडका! इतक्या तुफान गर्दीत प्रायव्हसी मिळेल म्हणे! धन्य आहेस तू! आता तू म्हणतोच आहेस तर येते मी सिग्नलवर, तू आहेस का तिथे? भेटु मग! 

तो: अगं ए यंटम, ट्रॅफिक सिग्नल नाही ग बाई..... सिग्नल ऍप!

ती: पुन्हा बाई म्हणालास ना!

फोन कट!

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक

तो राजहंस एक

असं म्हणतात की राजहंस जेव्हा जोडीदार निवडतात तेव्हा ते अगदी आयुष्याच्या अंतापर्यंत सोबत राहतात! अश्याच एका राजहंसाच्या जोडीविषयी काल एक बातमी वाचली आणि त्याविषयी लिहावं वाटलं. हे वर्ष संपताना विचार केला तर जाणवलं की आपण या वर्षभरात किती संमिश्र भावना अनुभवल्या आणि काल ही बातमी एका जर्मन वर्तमानपत्रात वाचून उगाचच भरून आलं! 

आज जास्त थंडी नसल्यामुळे कुठेतरी दूरवर ऊडत जायचं, काहीतरी नवीन पहायचं आणि हो, पिल्लांसाठी काहीतरी खायला न्यायचं म्हणून ते दोघे ऊडत उडत एका रेल्वेलाईन जवळ येतात! दोन राजहंस, जिवाभावाचे, प्रेमाचे जोडीदार! 

उडता उडत अचानक एकजण रल्वेसाठीच्या ओव्हरहेड वायरमधे अडकतो आणि विजेचा जोरदार झटका बसून जागीच गतप्राण होतो! दुसरा एव्हाना जरा पुढे गेलेला असतो. परंतु त्याच्या लक्षात येतं की आपला जोडीदार कुठे दिसत नाहीये, म्हणून तो पुन्हा रेल्वेलाइनच्या जवळ येतो आणि आपल्या जोडीदाराला असं मरून  पडलेलं पाहुन त्याच्या जवळ येऊन बसतो. त्याच्या जोडीदाराच्या मृत्युमुळे तोही कोलमडून जातो. 

हे सगळं रेल्वेचे कर्मचारी बघतात. त्या राजहंसाला तिथून हलवण्यासाठी थोडा प्रयत्न करतात पण तो अजिबात त्याच्या जोडीदाराच्या कलेवरापासून दूर जात नाही. त्याची स्वतःच्या जोडीदाराविषयी असलेली भावना त्या कर्मचाऱ्यांना कळते आणि ते सुद्धा तब्ब्ल ५० मिनिट त्याला त्याच्या मृत जोडीदारासोबत तसंच बसू देतात. 

त्या राजहंसाच्या शोकासाठी २३ रेल्वेना उशीर होतो पण तरीही हे कर्मचारी त्याला तिथून हलवायची घाई करत नाहीत!  साधारण पन्नास एक मिनिटांनी अग्निशमन दलाचे लोक हळूच त्या राजहंसाना तिथून उचलतात आणि रेल्वेची रहदारी सुरळीत होते!

प्रेमाची ही एक वेगळीच भाषा आपल्याला कळते! 

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक 

प्रयत्ने वाळूचे कण रगडीता

एक साधारण पंचाहत्तर ऐंशी वर्षे वयाचे आजोबा पहाटेचा गजर ऐकून उठतात. एकटेच राहत असतात. घरातल्या कुठल्या तरी कोपऱ्यात ठेवलेलं जडच्या जड डंबेल दोन्ही हातांनी उचलायचा प्रयत्न करतात, पण छे! अवघड असतं त्यांच्यासाठी ते. 

दुसऱ्या दिवशी पण अगदी हाच कार्यक्रम! रोज त्यांचे प्रयत्न सुरूच असतात. एके सकाळी कसंतरी ते डंबेल आजोबा दोन्ही हातांनी ओढत घराबाहेरील बागेत घेऊन येतात. एवढं केल्यानेही ते थकून तिथेच बसतात. 

मग दुसऱ्या दिवशीपासून रोजच पहाटे बागेतच ते उचलायचा प्रयत्न! आजुबाजूला राहणाऱ्या लोकांसाठी चर्चेचा आणि आश्चर्याचा विषय होतो हा! बाजूलाच राहणारी म्हातारी खोचकपणे बघत असते. 

रोज लोक त्यांना बघत असतात. कोणी हसतं, कोणाला त्यांची काळजी वाटते तर कोणाला अजुन काही. पण आजोबा सगळ्यांकडे सोयीस्करपणे दुर्लक्ष्य करून स्वतःचे लक्ष्य हळुहळू साध्य करत असतात!

आजोबांचा अविरत डंबेल उचलायचा प्रकार पाहून एक दिवस शेजारची म्हातारी काळजीपोटी त्यांच्या मुलीला कळवते. मुलगी लगेचच येऊन बघते. तिला कळतच नाही की या वयात आपले वडील असं का वागत आहेत. ती वडीलांना समजवायचा प्रयत्न करते. पण ते काही मागे हटायला तयार नसतात! त्यांचे प्रयत्न ते सोडत नाहीत कारण इतके दिवस जे डंबेल त्यांना उचलता पण येत नव्हतं ते आता त्यांना त्यांच्या छातीपर्यंत बऱ्यापैकी उचलता यायला लागतं. 

असं करता करता एक दिवस आजोबा ते डंबेल दोन्ही हातांनी व्यवस्थित त्यांच्या डोक्याच्या वर उचलून धरतात! काय खुश होतात म्हणून सांगू! अगदी लहान मुलांसारखी ऊडी मारून आनंद व्यक्त करतात! हे पाहुन आजुबाजूच्या शेजारांच्या चेहऱ्यावरही आनंद दिसतो! तेच शेजारी जे इतके दिवस आजोबांकडे विचित्र नजरेने पाहत असतात. खोचक म्हातारी पण आनंदी दिसते. 

मग तो दिवस उजाडतो! आजोबा मुलीच्या घरी नाताळसाठी जातात. सात आठ वर्षांच्या नातीसाठी छानशी भेटवस्तु नेतात. आजोबांना बघुन नात खुश होऊन त्यांच्याजवळ जाते. म्हातारे आजोबा नातीला पटकन उचलुन घेऊन, नाताळसाठी सजवलेल्या उंच झाडाजवळ नेतात आणि नातीला सफाईदारपणे स्वतःच्या डोक्याच्या उंच उचलतात आणि त्यांची नात त्या झाडाच्या टोकावर सुंदरशी चांदणी लावते! आजोबांच्या डोळ्यांत अश्रूंच्या चांदण्या चमकतात!

ते पाहुन आजोबांच्या लेकीला इतके दिवस पडलेल्या कोड्याची उकल होते की आपले म्हातारे वडील इतके दिवस इतकं जड डंबेल कशासाठी उचलत होते ते आणि तिच्याही डोळ्यांत अश्रु येतात!

प्रयत्नांती परमेश्वर म्हणतात ते काही खोटं नाहीये, हो ना!

(वरील वर्णन एका जर्मन भाषेतल्या सुंदर जाहिरातीचं आहे!)

सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक