दोन वेगवेगळे देश, त्यांच्या वेगळ्या भाषा आणि दोन अगदी टोकाचे अनुभव!
मी इथे आल्यापासुन पाहतेय सगळीकडे जर्मन भाषेशिवाय पर्याय नाहीये फारसा. थोड्याफार प्रमाणात जर्मन समजणे आणि बोलणे इथे अनिवार्य आहे नाहीतर आपल्याला प्रचंड त्रास होतो. बऱ्याच लोकांना इंग्रजी कळत नाही; आणि कळत असेल तर ते तसं दाखवत नाहीत. आपल्याशी जर्मन मधेच बोलतात. दुकानदार, डॉक्टर, तिकीट चेकर, शिक्षक, अशा ज्या ज्या लोकांशी बोलावे लागते त्यांच्यापैकी फक्त १-२% लोकांना इंग्रजी समजते पण त्यांना बोलता येत नाही. माझ्या लेकाच्या शाळेच्या मुख्याध्यापक बाईंना इंग्रजी फारशी समजत नाही.
ह्यांचे धोरण सरळ आहे. तुम्ही आमची भाषा शिका; आम्ही तुम्हाला नोकरी देतो, तुमच्या मुलांना फुकट शिक्षण देतो. आमची भाषा शिकायची नसेल तर तुमचं आमच्या देशात अवघड आहे. खरोखर हे असंच आहे; आम्ही ह्या गोष्टीचा अनुभव घेतो आहोत. मुलाच्या शाळेविषयी विचार करत असताना ह्या गोष्टीची प्रखरतेने जाणीव झाली. इथल्या शासकीय शाळांमध्ये पूर्णपणे विनामूल्य शिक्षण आहे आणि इथल्या इंग्रजी माध्यमाच्या आंतराष्ट्रीय शाळेच्या (International School) एका वर्षाच्या शुल्कामध्ये(fees) कदाचित भारतात एक घर घेऊ शकतो आपण. त्यामुळे आंतरराष्ट्रिय शाळेचा विचार जास्त्त कोणी करत नाही. जर मुलाना दुसरी शाळा सोडून शासकीय शाळेत जायचे असेल तर त्यांच्यासाठी चवथीमध्येच पूर्वपरीक्षा घेतात. ही परीक्षा बऱ्यापैकी अवघड असते. जर्मन भाषा त्यांच्या अपक्षेप्रमाणे आलीच पाहजे नाहीतर ह्या परीक्षेत उत्तीर्ण होणे तसे कठीणच आहे. तसेच वैद्यकीय आणि अभियांत्रिकीचे शिक्षण पूर्णपणे जर्मन भाषेत आहे. किंवा इथलं सगळं शिक्षणच मातृभाषेत आहे असं म्हणणं योग्य ठरेल. ठिकठिकाणी मोठमोठी वाचनालयं आहेत जिथे १८ वर्षांपर्यन्तच्या मुलांना विनामूल्य सुविधा आहेत. तिथे प्रत्येक विषयावरची सगळी पुस्तके उपलब्ध आहेत. मला १ टक्का सुद्धा इंग्रजी पुस्तके दिसली नाहीत तिथे.
एकंदर काय तर इथे दुसऱ्या कोणत्याही भाषेला फारसा वाव नाही आणि जर्मन भाषा शिकायची नसेल तर तुम्ही तुमच्या देशात परत जाणे हाच एक पर्याय आहे. हा झाला माझा अनुभव.
ह्याच्या अगदी विरुद्ध अनुभव माझ्या मैत्रिणीचा. आपल्या देशातला, महाराष्ट्रातला, पुण्यातला.
माझ्या एका मैत्रिणीने शिक्षणाची पंढरी समजल्या जाणाऱ्या पुणे शहरात एका प्रतिथयश शाळेत एका जागेसाठी अर्ज केला. १०-१२ वर्षांचा तगडा अनुभव, मराठी आणि इंग्रजी भाषांवर प्रभुत्व आणि अत्यंत हुशार असलेल्या तिला अर्ज केल्यावर २ दिवसात काहीही उत्तर आले नाही त्यामुळे तिला जरा आश्चर्यच वाटले तरी तिने विचार केला आपण अजुन १-२ दिवस वाट पाहु. तरीही कोणतेही उत्तर न आल्याने तिने त्या शाळेतील ओळखीच्यांना फोन करुन परिस्थिती सांगितली आणि जरा चौकशी करतात का म्हणून विचारले. त्या गृहस्थांनी लगेच माहिती काढली की "या व्यक्तीचा Resume मिळाला का? असेल तर त्यांना मुलाखतीसाठी का नाही बोलावले? वगैरे वगैरे". तर शाळेकडून जी माहिती मिळाली ते ऐकून तर मैत्रिणीला धक्काच बसला. धक्का बसण्यासारखीच गोष्ट घडली होती. शाळा सांगत होती की "त्यांचा Resume फार छान आहे, पण त्यांचे शिक्षण मराठी माध्यमातुन झालेले असल्यामुळे आम्ही त्यांचा Resume रिजेक्ट केला." ही माहिती शाळेच्या व्यक्तीने मराठीतच सांगितली बरंका! तिथे असलेले बरेचसे लोक मराठीतच बोलत होते.
आपण आपल्याच देशात, आपल्याच राज्यात आपल्याच मातृभाषेत शिक्षण घेतलं असेल तर आपल्याला लोक चक्क नोकरीसाठी नाकारतात. हे मराठीसाठी कोणतं धोरण आहे आपल्याकडे खरंच? इंग्रजीवर प्रभुत्व असुन सुद्धा फक्त मराठी माध्यमातून शिक्षण घेतले म्हणून इंग्रजी माध्यमाच्या शाळेत नोकरी का मिळु नये?
सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक #rajashrismunichdiaries
मी इथे आल्यापासुन पाहतेय सगळीकडे जर्मन भाषेशिवाय पर्याय नाहीये फारसा. थोड्याफार प्रमाणात जर्मन समजणे आणि बोलणे इथे अनिवार्य आहे नाहीतर आपल्याला प्रचंड त्रास होतो. बऱ्याच लोकांना इंग्रजी कळत नाही; आणि कळत असेल तर ते तसं दाखवत नाहीत. आपल्याशी जर्मन मधेच बोलतात. दुकानदार, डॉक्टर, तिकीट चेकर, शिक्षक, अशा ज्या ज्या लोकांशी बोलावे लागते त्यांच्यापैकी फक्त १-२% लोकांना इंग्रजी समजते पण त्यांना बोलता येत नाही. माझ्या लेकाच्या शाळेच्या मुख्याध्यापक बाईंना इंग्रजी फारशी समजत नाही.
ह्यांचे धोरण सरळ आहे. तुम्ही आमची भाषा शिका; आम्ही तुम्हाला नोकरी देतो, तुमच्या मुलांना फुकट शिक्षण देतो. आमची भाषा शिकायची नसेल तर तुमचं आमच्या देशात अवघड आहे. खरोखर हे असंच आहे; आम्ही ह्या गोष्टीचा अनुभव घेतो आहोत. मुलाच्या शाळेविषयी विचार करत असताना ह्या गोष्टीची प्रखरतेने जाणीव झाली. इथल्या शासकीय शाळांमध्ये पूर्णपणे विनामूल्य शिक्षण आहे आणि इथल्या इंग्रजी माध्यमाच्या आंतराष्ट्रीय शाळेच्या (International School) एका वर्षाच्या शुल्कामध्ये(fees) कदाचित भारतात एक घर घेऊ शकतो आपण. त्यामुळे आंतरराष्ट्रिय शाळेचा विचार जास्त्त कोणी करत नाही. जर मुलाना दुसरी शाळा सोडून शासकीय शाळेत जायचे असेल तर त्यांच्यासाठी चवथीमध्येच पूर्वपरीक्षा घेतात. ही परीक्षा बऱ्यापैकी अवघड असते. जर्मन भाषा त्यांच्या अपक्षेप्रमाणे आलीच पाहजे नाहीतर ह्या परीक्षेत उत्तीर्ण होणे तसे कठीणच आहे. तसेच वैद्यकीय आणि अभियांत्रिकीचे शिक्षण पूर्णपणे जर्मन भाषेत आहे. किंवा इथलं सगळं शिक्षणच मातृभाषेत आहे असं म्हणणं योग्य ठरेल. ठिकठिकाणी मोठमोठी वाचनालयं आहेत जिथे १८ वर्षांपर्यन्तच्या मुलांना विनामूल्य सुविधा आहेत. तिथे प्रत्येक विषयावरची सगळी पुस्तके उपलब्ध आहेत. मला १ टक्का सुद्धा इंग्रजी पुस्तके दिसली नाहीत तिथे.
एकंदर काय तर इथे दुसऱ्या कोणत्याही भाषेला फारसा वाव नाही आणि जर्मन भाषा शिकायची नसेल तर तुम्ही तुमच्या देशात परत जाणे हाच एक पर्याय आहे. हा झाला माझा अनुभव.
ह्याच्या अगदी विरुद्ध अनुभव माझ्या मैत्रिणीचा. आपल्या देशातला, महाराष्ट्रातला, पुण्यातला.
माझ्या एका मैत्रिणीने शिक्षणाची पंढरी समजल्या जाणाऱ्या पुणे शहरात एका प्रतिथयश शाळेत एका जागेसाठी अर्ज केला. १०-१२ वर्षांचा तगडा अनुभव, मराठी आणि इंग्रजी भाषांवर प्रभुत्व आणि अत्यंत हुशार असलेल्या तिला अर्ज केल्यावर २ दिवसात काहीही उत्तर आले नाही त्यामुळे तिला जरा आश्चर्यच वाटले तरी तिने विचार केला आपण अजुन १-२ दिवस वाट पाहु. तरीही कोणतेही उत्तर न आल्याने तिने त्या शाळेतील ओळखीच्यांना फोन करुन परिस्थिती सांगितली आणि जरा चौकशी करतात का म्हणून विचारले. त्या गृहस्थांनी लगेच माहिती काढली की "या व्यक्तीचा Resume मिळाला का? असेल तर त्यांना मुलाखतीसाठी का नाही बोलावले? वगैरे वगैरे". तर शाळेकडून जी माहिती मिळाली ते ऐकून तर मैत्रिणीला धक्काच बसला. धक्का बसण्यासारखीच गोष्ट घडली होती. शाळा सांगत होती की "त्यांचा Resume फार छान आहे, पण त्यांचे शिक्षण मराठी माध्यमातुन झालेले असल्यामुळे आम्ही त्यांचा Resume रिजेक्ट केला." ही माहिती शाळेच्या व्यक्तीने मराठीतच सांगितली बरंका! तिथे असलेले बरेचसे लोक मराठीतच बोलत होते.
आपण आपल्याच देशात, आपल्याच राज्यात आपल्याच मातृभाषेत शिक्षण घेतलं असेल तर आपल्याला लोक चक्क नोकरीसाठी नाकारतात. हे मराठीसाठी कोणतं धोरण आहे आपल्याकडे खरंच? इंग्रजीवर प्रभुत्व असुन सुद्धा फक्त मराठी माध्यमातून शिक्षण घेतले म्हणून इंग्रजी माध्यमाच्या शाळेत नोकरी का मिळु नये?
सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक #rajashrismunichdiaries
