मागच्या महिन्यात स्लोवेनियातल्या लुबुयाना नावाच्या शहराला भेट देण्याचा योग आला. छोटंसं टुमदार शहर. अवघ्या ५ किलोमीटर परिघात शहराचा मध्यवर्ती भाग, जिथे हजारो पर्यटकांची गर्दी. इकडे उन्हाळ्यात साधारण सगळ्याच युरोपच्या शहरांमध्ये दिसणारे दृश्य.
तिथेच एका आईसक्रीम च्या दुकानाबाहेर लागलेली रांग. एवढी मोठी रांग, तेही आईसक्रीम साठी, नक्कीच काहीतरी भारी असणार; असा विचार करून तुम्ही पण त्या रांगेचा एक भाग होता. रांगेत उभे असताना, दुकानाबाहेरील पाटी वाचताना, त्या दुकानाचे मेनूकार्ड बघताना तुम्हाला अचानक "देजावू" फिलिंग यायला लागतं. पण त्या देजावू भावनेला कोणत्याही प्रकारचा भाव न देता तुम्ही आईसक्रीमची नक्की कोणती वेगळी चव चाखावी हा विचार करायला लागता. वेगवेगळ्या चवींविषयी वाचताना पुन्हा तेच देजावू. त्या देजावू भावनेच्या भरातच तुम्ही तिथल्या मुलीला ऑर्डर देता. पण तुमच्या चेहऱ्यावरचे देजावू भाव बघून ती बुचकळ्यात पडते आणि पुन्हा तुम्हाला ऑर्डर विचारते. यथावकाश सगळ्यांचे आईसक्रीम घेऊन तुम्ही त्या मुलीला पैसे देऊन तिथून निघता. तरी बरं त्या मुलीला पाहून देजावू नाही वाटलं. ह्यांना विचारायला पाहिजे?
अरे काय प्रकार आहे हा? कोण कुठला स्लोव्हेनिया देश, त्यातले लुबुयाना आणि तिथले हे "ककाओ Cacao" नावाचं आईसक्रीमचं दुकान. असा देश नकाशावर आहे आणि तिथे काहीतरी खास प्रेक्षणीय स्थळं आहेत हे इथे आल्यावर कळलं. तरीही सारखसारखं इथे आधी येऊन गेलोय हि भावना पिच्छा सोडत नसते. म्हणजे "कुछ पिछले जनम का रिश्ता" वगैरे आहे कि काय? असे फिल्मी विचार करतच तुम्ही अवीट गोडीचे आईसक्रीम सम्पवता.
लेकाला अजून एक आईसक्रीम पाहिजे म्हणून तुम्ही पुन्हा मेनूकार्ड पाहता आणि तिथे खाली दिलेले वाक्य वाचल्यावर तुम्हाला तुमच्या देजावू चा उलगडा होतो. तिथं लिहिलेलं असतं "आमची शाखा कुठेही नाही (एक दोन अपवाद वगळता)". हे वाचून तुम्ही मनाने २०१०-११ सालातल्या पुण्यात पोहोचलेले असता. (नाही नाही, चितळेंची शाखा नाहीये स्लोव्हेनिया मध्ये. कुठेही शाखा नाही म्हटलं कि तेच नाव येतं डोक्यात). तेव्हा पेपरमध्ये एका खास आईसक्रिमच्या दुकानाविषयी लेख आलेला असतो(त्या लेखात त्या दुकानाचे फोटोज पण असतात). कोण्या एका युरोपिअन देशात खास चवींचे आईस्क्रीम्स मिळतात. वगैरे वगैरे. ते वाचताना तुम्ही विचार केलेला असतो "बघू कधी आयुष्यात तिथे गेलो तर नक्कीच हे आईसक्रीम खाऊ." तुम्हाला तेव्हा स्वप्नही पडतं कि तुम्ही तिथे जाऊन आईसक्रीमचा यथेच्छ आस्वाद घेताय.
असा तो देजावू आणि स्वप्नाचा धागा अवचितपणे जुळलेला असतो. तुम्ही मनोमन आनंदी होता की "सपने कभी कभी सच भी होते है!" आणि लुबुयाना मधल्या २-३ दिवसांच्या वास्तव्यात खरोखर त्या आईस्क्रीमच्या वेगवेगळ्या चवींचा यथेच्छ आस्वाद घेता.
म्युनिक मध्ये आल्यावर तुम्हाला पुन्हा स्वप्न पडतं की तुम्ही या आईसक्रीमच्या दुकानाची फ्रँचायझी घेतलीये!
सपने देखने चाहिये! क्यों?
PS: Déjà vu is the feeling that one has lived through the present situation before. The phrase translates literally as "already seen".
सौ. राजश्री उपेंद्र पुराणिक
